09. juni, 2024

Zomaar een pakketje

Afgelopen weekend was ik bij de voorstelling Zandweg 17, waarin Eva Hoeke en Marcel van Roosmalen aan de keukentafel het verhaal van Wormer vertellen. Marcel doet hierin dunnetjes over wat hij elke week in zijn column in het NRC doet: afgeven op Wormer en zijn inwoners. Eva geeft tegengas. Ze plaatst de situaties in perspectief en relativeert door Marcel op zijn onhebbelijkheden te wijzen.


Na afloop evalueren mijn mede-theatergangers en ik het optreden. Het was vermakelijk en we constateren genoegzaam hoe vreselijk het moet zijn om in een dorp á la Wormer te wonen. Niets te beleven, domme inwoners, geen gezelligheid en geen cultuur.


Halverwege de evaluatie begin ik mij ongemakkelijk te voelen. Ik had ook hartelijk gelachen om de beschrijvingen van mensen en situaties die door overdrijving zo absurd waren, dat een lach vanzelf kwam. Maar tijdens de napraat wordt mij voor de tweede keer die week pijnlijk duidelijk in wat voor een bevoorrechte bubbel ik leef en hoe gemakkelijk praten deze bubbel heeft.


Want, toeval of niet, Marcel had het tijdens de voorstelling ook over Diemen. Daar hadden ze ook gewoond en dus bleef ook Diemen niet gespaard. En laat ik daar nou net afgelopen week voor de tweede keer zijn geweest. Niet in één van de winkelcentra die hij afkraakt, maar gewoon bij iemand thuis.


Vanuit mijn werkgever ben ik namelijk via Stichting Gelijkwaardig Herstel qematcht aan een toeslagenouder. En tijdens die gesprekken zag ik een hele andere bubbel in actie. Een bubbel waarvan ik verstandelijk natuurlijk wel weet dat die bestaat, maar waarmee ik maar weinig in aanraking kom. Dat is een weerloze bubbel die niet bedenkt en niet in staat is om in beroep te gaan bij ontvangst van een onterecht aanslag van de belastingdienst. Een bubbel die elke keer te horen krijgt dat ze zelf schuld is aan haar benarde situatie. Een bubbel die slachtoffer is geworden van een algoritme en daarbij volledig weerloos was. En een bubbel die nu opnieuw overgeleverd is aan de grillen van de publieke opinie die vergeten is waar het allemaal om draait.


Ik vind het ingewikkeld. Des te ouder ik ben, des te meer ik mij realiseer dat ik mijn comfortabele leven niet alleen aan mijzelf te danken heb. Ik heb namelijk zomaar de juiste uitgangssituatie meegekregen. Maar ook ik wilde achttien jaar geleden, maar ook nu, echt niet in Zaandam gaan wonen. Ik vind dat het er naar zetmeel stinken en het zangerige accent irriteert.


Dus, misschien ging de voorstelling voor mij uiteindelijk niet over Wormer of Diemen, maar over de rol die Eva had. In een oud verhaal verleidde ze nog iemand met een appel. Tijdens de voorstelling schilde ze er één. Ook met mij. Opdat ik mijn vooroordelen en hoogmoed in het juiste perspectief kon plaatsen.